Η Τήνος είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων (Έκταση 194,59 τ.χλμ.) μετά τη Νάξο, την Άνδρο και την Πάρο. Έχει 8.574 κατοίκους (απογραφή 2001) μοιρασμένους σε 62 οικισμούς. Ανήκει στις βόρειες Κυκλάδες και βρίσκεται ΝΑ. της Άνδρου και ΒΔ. της Μυκόνου.
Η απόσταση από την Άνδρο, το λεγόμενο στενό Άνδρου - Τήνου, είναι 1/2 μίλι, ενώ η κοντινότερη απόσταση από τις ακτές της Μύκονου είναι περίπου 5 μίλια και 9 μίλια από λιμένα σε λιμένα. Νοτιοδυτικά του νησιού και σε απόσταση 12 μιλίων βρίσκεται η Σύρος, όπου και η πρωτεύουσα του νομού Κυκλάδων, η Ερμούπολη.
Ο Τσικνιάς που βρίσκεται στα ανατολικά είναι το ψηλότερο βουνό του νησιού με 726 μ. ύψος. Στο κεντρικό τμήμα δεσπόζει ο απόκρημνος βράχος του Εξώμβουργου (ή Ξώμπουργο) με 641 μ. ύψος με την Αρχαία και Ενετική πόλη, του οποίου το ανώτερο τμήμα είναι εκ φύσεως απρόσβλητο γιατί είναι απόκρημνο από τις τρεις πλευρές και το οροπέδιο του Πατέλα ή «κάμπος πολέμου». Το σχήμα του νησιού είναι επίμηκες τριγωνικό. Το συνολικό μήκος της ακτογραμμής, που παρουσιάζει πλούσιο οριζόντιο και κάθετο διαμελισμό, με πολλούς όρμους και ακρωτήρια, υπολογίζεται συνολικά σε 114 χλμ. μαζί με τις βραχονησίδες Καλόγεροι στο βόρειο άκρο, και τις νησίδες Πλανήτης, Δρακονήσι και Πρασονήσια στις βόρειες ακτές, ενώ ο περίπλους των παραλίων της σε μικρή απόσταση από την ακτή φθάνει τα 37 περίπου ν. μίλια.
Το κλίμα είναι γενικά εύκρατο μεσογειακό. Ο χειμώνας είναι ήπιος και το καλοκαίρι δροσερό και με αρκετούς ανέμους, κυρίως νοτιάδες (άνεμοι που δυσκολεύουν την προσέγγιση στο κεντρικό λιμάνι του νησιού) κατά την περίοδο των μελτεμιών. Το θερμόμετρο το χειμώνα σπάνια κατεβαίνει στο μηδέν και το καλοκαίρι σπάνια ξεπερνά τους 37° Κελσίου. Οι μέγιστες βροχοπτώσεις σημειώνονται τον Ιανουάριο και οι ελάχιστες τον Ιούλιο. Κατά τη θερινή περίοδο επικρατεί συνήθως ξηρασία. Παρόλα αυτά η υγρασία είναι έντονη ανεξαρτήτως εποχής.
Το έδαφος γενικά είναι ορεινό με υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 729 μέτρα. Δεν υπάρχουν δάση και μεγάλες πεδινές εκτάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το επικλινές του εδάφους στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, έτσι ώστε οι αγροί να παρουσιάζουν εικόνα μεγάλων σκαλοπατιών, τα λεγόμενα «πεζούλες» ή «χαλιά», που διαχωρίζονται από χαμηλούς μανδρότοιχους, τους τράφους από «ξερολιθιές». Γι' αυτό το χαρακτηριστικό της η Τήνος χαρακτηρίστηκε από τον Κ. Καστοριάδη ως «χειροποίητο νησί». Πεδινή έκταση συναντάται στον κάμπο της Κολυμπήθρας, στο βόρειο μέρος του νησιού, όπου καλλιεργούνται οπωροκηπευτικά και εσπεριδοειδή.
Τα υψηλότερα βουνά είναι κατά σειρά ο Τσικνιάς (729 μ.) στο Ν.Α. τμήμα της νήσου, η Πατέλα ή Πολέμου Κάμπος (616μ.) στο δυτικό τμήμα της νήσου και το Κεχροβούνι (604μ.) με τη Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και το Όρος (375μ.).
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού είναι οι πολλοί και με αξιοθαύμαστη αρχιτεκτονική περιστεριώνες και τα εκατοντάδες εξωκλήσια του. Συνολικά, εκκλησίες και εξωκλήσια μαζί φτάνουν τα 750.
Η χλωρίδα αποτελείται από μικρά θαμνώδη φυτά όπως οι κέδροι, μυρτιές, πουρνάρια, σπάρτα και θαμνολιβαδικά κατάλληλα για αφέψημα και μαγειρική όπως φασκόμηλο, τσάι βουνού, αγριομέντα, ρίγανη, κάπαρη, θυμάρι κ.α. Στην Τήνο υπάρχουν άγρια μανιτάρια σε πολλές ποικιλίες, κάποια από τα οποία τρώγονται. Τα νοστιμότερα είναι οι αρναδικές ή αρναδκίτες όπως τα ονομάζουν οι ντόπιοι. Ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα πλευρώτους που κυκλοφορούν ευρέως και η επιστημονική τους ονομασία είναι Pleurotus eryngii var. ferulae.
Από πλευράς πανίδας υπάρχουν αγριοπερίστερα, λαγοί, αγριοκούνελα, αγριοκάτσικα, πέρδικες και διάφορα αποδημητικά πουλιά (τρυγόνια, ορτύκια, αγριόπαπιες κ.α) με πέρασμα τους μήνες Σεπτέμβριο μέχρι και Φεβρουάριο.
Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από το βασιλιά Τήνο, τον πρώτο οικιστή του νησιού και αρχηγό µιας οµάδας Ιώνων από την Καρία της Μικράς Ασίας, που κατοίκησε εδώ κατά τα προϊστορικά χρόνια. Μία τοπική παράδοση αποδίδει το όνοµα στην πριγκίπισσα Τήνο. Μεταγενέστερες φημολογίες θέλουν το νησί να έχει λάβει και τα προσωνύμια «Υδρούσα», εξαιτίας των άφθονων πηγών και νερών στο µέρος, αλλά και «Οφιούσα» ή «Φιδούσα» από το πλήθος των φιδιών. Σύμφωνα µε κάποιους µελετητές η τελευταία ονομασία έχει ερμηνευτεί λανθασμένα, αφού «φίδες» ή «εφίδες» είναι κάποιο είδος κέδρου που ευδοκιμούσε στο νησί (σήμερα το συναντούμε µόνο στην περιοχή του Πανόρμου), και όχι ερπετά. Μάλιστα, την ξεχωριστή θέση που κατέχει αυτό το φυτό-θάμνος στη ζωή των Τηνιακών, µπορούµε να τη διαπιστώσουµε από την ευρεία χρήση του σε οικοδομήµατα, όπως σπίτια και στάβλους, αφού είναι γερό και ανθεκτικό σε υγρασία και σκώρο. Στην αρχαιότητα η Τήνος αναφέρεται, επίσης, από τον Αριστοφάνη ως «Σκορδοφόρος» για τα εκλεκτά της σκόρδα, από τον Καλλίμαχο ως «Αγαθούσα», από τον Αριστοτέλη ως «Υδρούσα» και από τον ∆ηµοσθένη και τον Αισχίνη ως «Ερούσα». Σήμερα, η Τήνος κατέχει και το προσωνύμιο «νησί του Αιόλου» για τους δυνατούς βοριάδες της.[3]
Μυθολογία
Σύμφωνα με ένα μύθο της ελληνικής μυθολογίας, ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας έστειλε στην νήσο αυτή ένα σμήνος πελαργών προκειμένου να απαλλάξει τους αρχαίους κατοίκους της από τα πολλά φίδια που το είχαν σχεδόν κατακλύσει. Έτσι οι κάτοικοι ευγνωμονώντας τον Ποσειδώνα και τη μυθική σύζυγό του Αμφιτρίτη ανήγειραν δύο ναούς στους οποίους και τους τιμούσαν ως προστάτες τους. Οι ναοί αυτοί βρίσκονται στην περιοχή των Κιονίων σε κοντινή απόσταση από τη χώρα της Τήνου. Μάλιστα οι δύο αυτοί ναοί κατά τους ιστορικούς χρόνους εξελίχθηκαν σε μεγάλο θρησκευτικό κέντρο όπου οι προσκυνητές της ιερής Δήλου σταματούσαν πρώτα για κάθαρση. Πράγματι τα αρχικά ονόματα της νήσου ήταν «Οφιούσα» και «Υδρόεσσα» ή «Υδρούσα» από τα πολλά φίδια και τις πλούσιες πηγές της, εξ ου και η πλοκή του μύθου.
Ένας άλλος μύθος που συνδέεται με το νησί, είναι αυτός των Βορεάδων, τον οποίο γνωρίζουμε αποσπασματικά από διάφορες πηγές.[4] Σημαντικότερη πηγή για αυτόν τον μύθο παραμένει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα σχόλια που κάνει για την Αργοναυτική εκστρατεία. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο οι δύο Βορεάδες, Ζήτις και Καλαΐς, κατά την επιστροφή τους απο την Αργοναυτική εκστρατεία έγιναν θύματα του μίσους του Ηρακλή για τον πατέρα τους. Ο Ηρακλής τους κυνηγούσε αμέσως μετά την έξοδο του πλοίου της Αργούς απο τον Ελλήσποντο στο Αιγαίο, αλλά οι Βορεάδες ήταν πτερωτοί και τους έφθασε αρκετά πιο κάτω στο Αιγαίο, επάνω απο την Τήνο, όπου και τους εφόνευσε τελικά. Σύμφωνα με τον ίδιο μύθο, οι Βορεάδες ενταφιάστηκαν στο όρος Γύρος, το οποίο ταυτίζεται απο πολλούς με τον σημερινό Τσικνιά. Πάνω στο τάφο κάθε Βορεάδη ο μύθος λέει ότι τοποθετήθηκε ένας ογκόλιθος που εσείετο αέναα, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο ανάλογα με την πνοή του πατέρα τους Βορέα, του θεού των ανέμων.
Ιστορικοί χρόνοι
Ίχνη πρώτης εγκατάστασης, που βρέθηκαν στις νοτιοδυτικές ακτές της Τήνου, σε παρακείμενη περιοχή της Καρδιανής, ανήκουν στη νεολιθική και πρωτοκυκλαδική εποχή. Το 776 π.Χ. η Τήνος βρίσκεται υπό την επικράτεια των Ερετριέων και το 650 π.Χ. πέρασε στη κηδεμονία των Αθηναίων. Το 505 π.Χ. ανήκε στον Μιλήσιο Τύραννο Αρισταγόρα και το 490 π.Χ. πέρασε στους Πέρσες.
Κατά τους Περσικούς πολέμους ο Τήνιος Παναίτιος έσπευσε και αποκάλυψε στους Έλληνες τα σχέδια των Περσών. για το λόγο αυτό, το όνομα της Τήνου αναγραφόταν στον τρίποδα που αφιέρωσαν οι Έλληνες στους Δελφούς. Στη συνέχεια η Τήνος αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. που η Τήνος πέρασε στο Βασίλειο των Μακεδόνων, το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης ανακαινίστηκε και παρείχε ασυλία. Την εποχή εκείνη η Τήνος αποτελούσε την έδρα του, ανανεωμένου από τους Ρόδιους, Κοινού των Νησιωτών και γνώρισε μεγάλη ακμή.
Αργότερα η Τήνος υπάχθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας και κατά τον 1ο αιώνα υπέφερε από τις συγκρούσεις των Ρωμαίων με το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη αφενός και από τους πειρατές αφετέρου. Τότε καταστράφηκαν και πολλά αγάλματα στο ιερό του Ποσειδώνα.
Μεσαίωνας – Βυζάντιο: Πειρατικές επιδρομές, καταστροφικοί σεισμοί, επιδημίες, άνιση κατανομή της γης και σκληροί φόροι: στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Τήνος υποφέρει και παρακμάζει.
Μεσαίωνας – Ενετοκρατία: Το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Ενετών το 1204, που την οχυρώνουν (κάστρο, στόλος) για να αντέξει σε πειρατές και Τούρκους. Ως το 1715 η Τήνος όχι μόνο δεν πέρασε στα χέρια των Οθωμανών, αλλά υπήρξε ορμητήριο καταστροφικών επιδρομών εναντίον τους. Η κεντρική της θέση στο πέλαγος εξηγεί την επιμονή των Ενετών: όποιος είχε την Τήνο, είχε τον έλεγχο του Αιγαίου. Η μακροχρόνια παρουσία τους εξηγεί την ύπαρξη καθολικής κοινότητας στο νησί μέχρι σήμερα.
Τουρκοκρατία – Το 1715 κατόρθωσαν οι Τούρκοι να καταλάβουν το νησί. Ήταν το τελευταίο νησί που έπεσε στους Τούρκους. Τα 100 χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Τήνιοι κράτησαν πολλά προνόμια -θρησκευτικά, διοικητικά, οικονομικά- και μπόρεσαν να αναπτύξουν το εμπόριο, τη ναυτιλία και τις βιοτεχνίες. Στο διάστημα αυτό και μετά τα Ορλωφικά η Τήνος πέρασε για λίγο στη Ρωσική κατοχή (1770-1774). Το νησί πήρε ενεργό μέρος στην Επανάσταση του 1821 και οι Τήνιοι πρόσφεραν πολλά στον αγώνα για την απελευθέρωση από τους Τούρκους τόσο στη ξηρά όσο και στη θάλασσα. Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας άρχισε από τον Πύργο της Τήνου στις 31 Μαρτίου 1821 με αρχηγό το Γεώργιο Παλαμάρη. Ακολούθησε η χώρα στις 30 Απριλίου.
Σύμφωνα με κάποιο θρύλο των πρόσφατων χρόνων απο την Τήνο πέρασε και ο Ναπολέων Βοναπάρτης και μάλιστα ο τόπος διαμονής του ήταν τα Λουτρά στο δήμο Εξωμβούργου όπου υπάρχουν και πολλά στοιχεία-μνημεία ρωμαϊκού πολιτισμού.
Νεότερα χρόνια – Η εύρεση της εικόνας της Παναγίας στις 30 Ιανουαρίου του 1823 προκαλεί εθνική συγκίνηση και ερμηνεύεται ως ιερό μήνυμα για το δίκαιο του αγώνα. Συγκίνηση, αλλά και αγανάκτηση θα προκαλέσει το Δεκαπενταύγουστο του 1940 ο τορπιλισμός του ευδρόμου «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο.
Δήμοι και χωριά
Σύμφωνα με το νόμο «Καλλικράτη» οι δύο δήμοι συγχωνεύτηκαν σε ένα, που λέγεται Δήμος Τήνου.
Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται κυρίως με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την μελισσοκομία, καθώς και με την ναυτιλία, την αλιεία και τον τουρισμό.
Αρκετοί κάτοικοι του νησιού ασχολούνται επίσης με την επεξεργασία του μαρμάρου (μαρμαροτεχνία) ως μαρμαροτεχνίτες ή τοποθετητές καθώς και με το εμπόριο μαρμαροπλακών όπου εξάγουν το φημισμένο μάρμαρο της Τήνου και σε χώρες του εξωτερικού. Η οικονομία στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό που κατά τους θερινούς μήνες βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο, αλλά και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, λόγω του πανελλαδικού προσκυνήματος της εικόνας της Ευαγγελίστριας. Οι Τηνιακοί θεωρούν την Παναγία προστάτιδά τους. Πανηγυρίζει στα πάρα πολλά ξωκλήσια και εκκλησίες των χωριών και σε κάθε πανηγύρι στρώνεται πλούσια τράπεζα με φαγητά και άφθονο κρασί για όλους τους προσκυνητές που συρρέουν από τα γύρω χωριά και την πόλη της Τήνου.
Στην Τήνο βρίσκεται και ο ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας, με την ομώνυμη θαυματουργό, κατά τη χριστιανική παράδοση, εικόνα. Η εκκλησία γιορτάζει στις 25 Μαρτίου (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), ωστόσο αποτελεί τον πιο δημοφιλή προορισμό του Δεκαπενταύγουστου (Κοίμηση της Θεοτόκου). Στις 30 Ιανουαρίου (Τριών Ιεραρχών) γιορτάζεται η επέτειος της εύρεσης της Αγίας Εικόνας της Μεγαλόχαρης. Την ημέρα αυτή πραγματοποιείται κάθε χρόνο το έθιμο «Φαναράκια». Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ακολουθεί λιτανεία και περιφορά της εικόνας στη χώρα της Τήνου, όπου συμμετέχουν μικροί και μεγάλοι, κρατώντας πολύχρωμα φαναράκια και ψέλνοντας ύμνους για την Παναγία. Η εκκλησία της Ευαγγελίστριας (και ένα μέρος του συγκροτήματος) υπήρξε το πρώτο δημόσιο οικοδόμημα της ελεύθερης Ελλάδας. Ανεγέρθηκε μέσα στην κλαγγή των επαναστατικών όπλων (1823-1831), με τον οβολό χιλιάδων κατατρεγμένων Ελλήνων και με προσωπική εργασία ντόπιων και παρεπιδημούντων προσφύγων. Επικεφαλής της οικοδόμησης ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας της εποχής, ο Ευστράτιος Εμμανουήλ Καλονάρης, Τήνιος εγκατεστημένος στη Σμύρνη, από όπου και ονομάσθηκε «Σμυρναίος». Αυτός σχεδίασε τον ναό, μαζί με τα αρχικά του προσκτίσματα, το (πρώτο) καμπαναριό, τα αρχιτεκτονικά διακοσμήματα και διηύθυνε τις εργασίες.
Ακολουθώντας τα αρχιτεκτονικά πρότυπα του νησιού και εντάσσοντας σε αυτά καινοτομίες από τη δυτική και τη μικρασιατική παράδοση, δημιούργησε ένα μοναδικό οικοδόμημα, ειδικά σχεδιασμένο να δέχεται προσκυνητές. Μαζί με τον Ευστράτιο εργάστηκε ένας πολύ σημαντικός μαρμαροτεχνίτης, ο Χατζησίμος Νικολάου από τα Υστέρνια της Τήνου. Σε αυτόν και στο εργαστήριο του οφείλονται το κάτω τμήμα του τέμπλου, ο άμβωνας, οι στύλοι στις κλίμακες, η ανάγλυφη εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής του αγιάσματος, το υπέρθυρο της εισόδου του ναού με την κτητορική επιγραφή και τέλος κρήνες και πορτοσιές.
Εξίσου ονομαστοί ήταν στην εποχή τους και οι λοιποί μάστορες που εργάστηκαν στο ναό: ο ξυλογλύπτης Φραγκίσκος Καναχίλης, ο οποίος σκάλισε τα ξύλινα τμήματα του τέμπλου, το δεσποτικό θρόνο, τα παραθρόνια και το παλαιό προσκυνητάριο, σε στυλ μπαρόκ με επιχρυσώσεις και ο Σμυρναίος ζωγράφος Χατζη-Λαμπρινός που ιστόρησε τις δεσποτικές εικόνες του τέμπλου (1824-1825). Ο ζωγράφος Ιωάννης Σιώτος υπογράφει την εικόνα της Μεταμορφώσεως και εικονίδια εορτών (1826), ο Φραγκίσκος Δεσίπρης από τον Τριπόταμο της Τήνου την Κοίμηση της Θεοτόκου στο αριστερό κλίτος (1840), ο Ν. Γ.Αλβέρτης τους Αρχαγγέλους στις πλάγιες πύλες του ιερού (1858). Από τους πολλούς ακόμα τεχνίτες, ας αναφερθούν ο Χατζη-Αντώνης Λύτρας (πατέρας του Νικηφόρου Λύτρα), οι Δ.Μεσολογγίτης και Φρ. Λυρίτης, ο Νικόλαος Α. Ρήγος ή Σιλιβάνης, ο Ιωάννης Λυρίτης (γιος του Φραγκίσκου), ο Κώστας Καπαριάς, ο Ιωάννης Φιλιππότης, ο ξυλογλύπτης Ευάγγελος Καγιώργης και ο σιδηροτεχνίτης Ανδρέας Ρήγος. Άξια ενδιαφέροντος είναι και όλα τα αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης που κοσμούν το ναό, αφιερώματα πιστών τα περισσότερα, όπως έργα αργυροτεχνικής, ορειχαλκουργίας, χρυσοκεντητικής και φορητές εικόνες.
Πλήθος πιστών από όλο τον κόσμο συρρέει στην Τήνο για προσκύνημα, αν και γενικότερα είναι πόλος έλξης για πολλούς πιστούς σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Προϊόντα της Τήνου είναι τα λαχανικά και τα οπωροκηπευτικά, με κύριο εκπρόσωπο την άγρια αγκινάρα που καλλιεργείται στην κοιλάδα της Κώμης (λιβάδι). Είναι φημισμένα από την αρχαιότητα τα τηνιακά σκόρδα (βλέπε αναφορά του Αριστοφάνη στον Πλούτο: χαρακτηρίζει τα τηνιακά σκόρδα ως «φάρμακο των ματιών»). Στο νησί αναπτύσσονται αυτοφυή θαµνώδη φυτά, όπως κάπαρη, µανιτάρια, αλιφόνοι, δίκταµο, θυµάρι, ρίγανη, φραγκόσυκα, φασκόµηλο, χαµοµήλι και όλων των ειδών τα αφεψήµατα. Γαλακτοκομικά όπως το τηνιακό τυρί (τυράκι Τήνου), το πέτρωµα (τυρί ανάλατο), η κοπανιστή και η γραβιέρα Τήνου (προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης), το ανθότυρο, το µαλαθούνι και παστεριωμένο γάλα παράγονται στο τυροκομείο της Τήνου. Επίσης το θυμαρίσιο μέλι και το «ροζακί» σταφύλι. Το τοπικό ρακί, ελαφρύ και εξαιρετικής ποιότητας, συνοδεύει απαραίτητα τις κοινωνικές εκδηλώσεις των κατοίκων. Ξεχωριστοί μεζέδες του γιορτινού τραπεζιού είναι η λούζα -χοιρομέρι ψημένο στο κόκκινο κρασί και μπαχαρικά, το τηνιακό λουκάνικο, το σκορδάτο. Οι λιαστές ντομάτες και η κάπαρη, δε λείπουν ποτέ από το Τηνιακό τραπέζι, αποτελώντας βασικά υλικά σε αρκετές παραδοσιακές συνταγές. Τελευταίο απόκτημα είναι το ελαιοτριβείο το οποίο δίνει στους Τήνιους αγνό παρθένο ελαιόλαδο. Επίσης, κυρίως κατά τη διάρκεια του Πάσχα, τα ζαχαροπλαστεία του νησιού παρασκευάζουν αμυγδαλωτά, τις γνωστές γλυκές τυρόπιτες, ξεροτήγανα (δίπλες), «ψαράκια» (σκαλτσούνια), µπεζέδες, λουκούµια κ.ά.
Συνολικά υπάρχουν 41 παραλίες, 20 στη Νότια-Νοτιοδυτική πλευρά, 8 στη Νοτιοανατολική και 13 στη Βόρεια - Βορειοανατολική πλευρά.
Νότια - Νοτιοδυτική Πλευρά Νοτιοανατολική Πλευρά Βόρεια-Βορειοανατολική Πλευρά
Βαθύ Άγιος Δημήτριος Μαλλί
Άσπρος Γυαλός Σάντα Μαργαρίτα Κουμελάς
Υστέρνια Λυχναφτιά Καβαλουρκό
Σχοινάκι Παχιά Άμμος Αγ. Θάλασσα
Κουσίνια Άγ. Ιωάννης Πάνορμος
Καρδιανής ή Γιαννάκη
Αγ. Κυριακής Ρόχαρη
Καλύβια Σκυλαντάρ Βαθύ
Άγιος Πέτρος Αγ. Σώστης Πλατύ Γυαλός
Καντάνη Μαντροκλήσι
Απηγανιά Κολυμπήθρα
Αγ. Ρωμανός Αποθήκες
Πανούσα Παλιός Άγ. Φύλακτος
Πίσω Διαλυσκάρ Λιβάδα
Εμπρός Διαλυσκάρ
Πλατιά Άμμος
Κιόνια
Σταυρού
Καλάμια
Αγκάλη
Άγ. Φωκάς
Εκδηλώσεις
• Σκυλαντάρια, πρωτάθλημα τάβλι που διεξάγεται στην παραλία Σκυλαντάρ της Τήνου, η οποία δίνει και το όνομά της στο θεσμό. Ξεκίνησε το 2004.
• Εκδηλώσεις από την Τήνο
• Κολυμπήθρες, πρωτάθλημα Beach Volley διεξάγεται στην παραλία Κολυμπήθρα,η μια από τις 2 παραλίες που ονομάζονται Κολυμπήθρες, κάθε χρόνο απο το 1994
• Κάμπος, γιορτή μελιού στις αρχές του Σεπτέμβρη με πολύ χορό, τραγούδι και κεράσματα με βάση το ντόπιο μέλι.
• Κώμη, Γιορτή της Αγγινάρας που διεξάγεται κάθε χρόνο από το 2005 στο χωριό παραγωγής της την πανέμορφη Κώμη. Το μήνα Μάιο η Κώμη περιμένει τους εκατοντάδες επισκέπτες να δοκιμάσουν διάφορα φαγητά με κύριο συστατικό την αγγινάρα. Γλέντι και πολύς χορός με παραδοσιακά τοπικά τραγούδια.